Object

Abstract:

Książka składa się z sześciu połączonych ze sobą tematycznie rozdziałów, obejmujących treści odnoszące się do kwestii bezpieczeństwa: ekonomicznego, surowcowego, energetycznego, finansowego i społecznego. Bezpieczeństwo ekonomiczne jest jednym z rodzajów bezpieczeństwa wyodrębnionych według kryterium przedmiotowego. Definiować je można jako niezakłócone funkcjonowanie państwa i jego odporność na zagrożenia dla funkcjonowania gospodarki, wynikające z czynników o charakterze wewnętrznym bądź zewnętrznym. W zależności od sytuacji gospodarczej, finansowej, dostępu do surowców naturalnych, uwarunkowań środowiskowych bądź klimatycznych każde państwo w różnym zakresie może doświadczać zagrożeń bezpieczeństwa ekonomicznego i powinno podejmować działania mające na celu ograniczenie występujących ryzyk. Wśród elementów mających bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo ekonomiczne wymienia się przede wszystkim bezpieczeństwo finansowe, surowcowe, energetyczne, żywnościowe oraz dostępu do czystej wody. Jednym z elementów wpływających na poziom bezpieczeństwa ekonomicznego jest bezpieczeństwo finansowe, z którym wiążą się przestępstwa i nadużycia wpływające na uszczuplenie dochodów publicznych. Zagrożenia te są elementem stałego monitorowania przez instytucje UE. Jednym z wymienionych powyżej elementów wpływających na poziom bezpieczeństwa ekonomicznego jest również bezpieczeństwo surowcowe, które odgrywa coraz większą rolę w gospodarce. Z kolei bezpieczeństwo energetyczne jest problemem bardzo złożonym, ponieważ obejmuje wiele wymiarów, m.in.: wymiar infrastrukturalny, źródeł energii, regulację i wymiar rynkowy, wymiar geopolityczny oraz wykorzystywanie energii z uwzględnieniem ochrony środowiska. Polityka energetyczna UE ma trzy główne cele: bezpieczeństwo energetyczne, konkurencyjność/przystępność cenową i zrównoważony rozwój energii. Priorytetem jest zmniejszenie zależności od importu energii, co sprzyja zwiększeniu rozwiązań z zakresu odnawialnych źródeł energii. Główni aktorzy podejmujący decyzje polityczne balansują pomiędzy dwoma poziomami – krajowym oraz unijnym. Każdy kraj członkowski UE nadal w dużej mierze odpowiada za bezpieczeństwo energetyczne w swoim państwie, unijne rozwiązania stanowią często tylko uzupełnienie tych decyzji.
Pojęcie bezpieczeństwa ewoluowało od wąskiego skupienia się na bezpieczeństwie militarno-strategicznym zorientowanym na państwo do szerokiego i wielowymiarowego rozumienia bezpieczeństwa człowieka (human security). Bezpieczeństwo społeczne traktowane jest szeroko, zwraca się uwagę na takie problemy jak: patologie społeczne, zabezpieczenia społeczne, pomoc społeczna, a nawet aktywność gospodarczo-społeczna. Działania mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa człowieka obejmują szeroki wachlarz problemów, od zabezpieczeń związanych z pracą, przez równość płci i walkę z rasizmem, po bezpieczeństwo w internecie. W celu wskazania aktywności Unii Europejskiej w polu bezpieczeństwa człowieka i społeczeństw unijnych, w analizie ujęto wszelkie działania mieszczące się w zakresach pojęć bezpieczeństwo społeczne, bezpieczeństwo socjalne i human security. Wszystkie te aspekty są kluczowe dla utrzymania spójnego i funkcjonalnego społeczeństwa, w którym ludzie mogą czuć się bezpiecznie i korzystać z różnych form ochrony i pomocy. Ostatni rozdział stanowi połączenie zagadnień teoretycznych z zakresu bezpieczeństwa ekonomiczno-społecznego UE z praktyką. Dotyczy on wpływu migracji XX i XXI wieku na bezpieczeństwo społeczno-ekonomiczne Unii. Międzynarodowe i lokalne ruchy migracyjne historycznie odegrały ważną rolę w kształtowaniu gospodarczego i społecznego oblicza współczesnej Europy. Obserwowane w ostatnich dekadach fale migracji ekonomicznej w ramach państw Unii Europejskiej, a także masowe migracje międzynarodowe będące konsekwencją problemów gospodarczych, konfliktów zbrojnych oraz kryzysów politycznych i humanitarnych na świecie, stały się dla państw wspólnoty europejskiej wyzwaniem w szerokiej perspektywie bezpieczeństwa społeczno-ekonomicznego. Zjawisko migracji zostało zaprezentowane w ujęciu prawa międzynarodowego, a także z perspektywy różnych dyscyplin nauki, których przedstawiciele podejmowali badania tego fenomenu. Analizie poddany został wpływ współczesnych ruchów migracyjnych oraz ich wielowymiarowy i złożony charakter na problemy i zagrożenia bezpieczeństwa Unii Europejskiej na poziomie instytucjonalnym i makrospołecznym.

Table of contents:

SPIS TREŚCI
WSTĘP 7
1. BEZPIECZEŃSTWO EKONOMICZNE 11
1.1. Pojęcie i rola bezpieczeństwa ekonomicznego 11
1.2. Zagrożenia bezpieczeństwa ekonomicznego 14
1.2.1. Wymiar surowcowo-energetyczny 15
1.2.2. Wymiar finansowy 16
1.2.3. Wymiar gospodarczy 17
1.2.4. Dostęp do czystej wody i żywności 19
1.2.5. Demografia i migracja 20
1.3. Uregulowania traktatowe z zakresu bezpieczeństwa ekonomicznego w Unii Europejskiej 21
2. BEZPIECZEŃSTWO SUROWCOWE 25
2.1. Bezpieczeństwo surowcowe i jego determinanty 25
2.2. Poziom bezpieczeństwa Unii Europejskiej w zakresie surowców nieenergetycznych 28
2.3. Cele i środki osiągnięcia bezpieczeństwa surowcowego 33
2.4. Działania oraz realizacja zakładanych celów 35
3. BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE 39
3.1. Geneza 39 3.2. Polityka energetyczna Unii Europejskiej 43
3.3. Współpraca zewnętrzna Unii Europejskiej w dziedzinie energii 61
3.4. Bezpieczeństwo energetyczne i Europejski Zielony Ład 70
4. WYBRANE ASPEKTY BEZPIECZEŃSTWA FINANSOWEGO 83
4.1. Charakterystyka bezpieczeństwa finansowego Unii Europejskiej 83
4.2. Stabilność finansów publicznych 85
4.2.1. Uregulowania prawne w zakresie stabilizacji finansów publicznych w państwach członkowskich 85
4.2.2. Sytuacja w zakresie stabilności finansów publicznych w państwach Unii Europejskiej po wprowadzeniu unii gospodarczo-walutowej 90
4.3. Przestępstwa naruszające interesy finansowe Unii Europejskiej 97
4.3.1. Regulacje prawne dotyczące zwalczania nadużyć finansowych 97
4.3.2. Zwalczanie nadużyć finansowych 104
5. BEZPIECZEŃSTWO SPOŁECZNE 109
5.1. Bezpieczeństwo ekonomiczne a bezpieczeństwo społeczne i bezpieczeństwo socjalne 109
5.2. Bezpieczeństwo społeczne w Unii Europejskiej 119
5.3. Prawa człowieka w Unii Europejskiej jako istotny aspekt bezpieczeństwa społecznego 129
5.4. Bezpieczeństwo socjalne w Unii Europejskiej 136
5.5. Zabezpieczenia społeczne i Plan działania Europejskiego filaru praw socjalnych 145
6. WPŁYW MIGRACJI NA BEZPIECZEŃSTWO SPOŁECZNO-EKONOMICZNE UNII EUROPEJSKIEJ 153
6.1. Migracje jako zjawisko społeczno-ekonomiczne w ujęciu prawa międzynarodowego i z perspektywy naukowej 158
6.2. Migracje jako zagrożenie bezpieczeństwa Unii Europejskiej 181
6.3. Migracje jako źródło problemów społeczno-ekonomicznych w Unii Europejskiej 187
ZAKOŃCZENIE 195
BIBLIOGRAFIA 199
SPIS TABEL 220
SPIS SCHEMATÓW 221

Place of publishing:

Kielce

Physical description:

222 s.

ISBN:

978-83-8377-019-2 (druk) ; 978-83-8377-020-8 (wersja elektroniczna)

Publisher:

Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach

Date issued:

2024

Identifier:

doi:10.25951/13270

Language:

polski

Format:

application/pdf