Object

Alternative title:

The living environment of children from incomplete families in the socio-pedagogical context

Abstract:

The prepared doctoral dissertation takes up the topic of the living environment of children from incomplete families in the socio-pedagogical context. This issue is particularly important and relevant in the prospect of recently observed dynamically changing living conditions, which strongly impact the functioning of families. In modern society, the complete family model ceases to function, confirmed by the growing percentage of parents raising their children alone. Because of this condition the need arises for closely exploring topics related to the subject matter. The scientific issue raised in this dissertation has a high cognitive and practical value. The theoretical and cognitive goal of the work was to study and describe the characteristics of children from incomplete families, taking into account the family environment, school environment, and local environment. Independent research were conducted between 2018 and 2019, in the Świętokrzyskie Voivodeship, among children aged 14 to 17 raised in an incomplete family, and also among their single parents. Diagnostic survey method was used to solve formulated research problems. The work consists of seven chapters. The first and the second are theoretical chapters. The first chapter focuses on the theoretical contexts of diagnosing the living environment of children from single-parent families, particularly emphasizing the family, school, and local environment. The second chapter is devoted to the issue of the incomplete family in the light of scientific literature. The third chapter contains the methodological assumptions of independent research. Included there are the following: the subject and purpose of independent research, problems and hypotheses of the research, variables and indicators; methods, research techniques and tools, and characteristics of research area and the studied group. The chapters four, fifth and sixth, cover the research design, which includes the analysis of the independent research results. The fourth chapter presents the research results conducted on the family background of children from incomplete families. In turn, the fifth chapter explains the result of the research on the educational background of children from incomplete families. The sixth and last chapter presents the results of independent research on the local environment of children from incomplete families. The summary of the work contains conclusions from conducted research. The dissertation ends with a bibliography, netnography, a list of tables, charts, maps, and attachments that include research tools used during the course of the studies. Research material obtained during the independent research points to the complexity of the studied phenomenon and allows the conclusion that the living environment of children from incomplete families is very diverse and challenging to unequivocally define. The diversity is mainly the result of the following factors: gender and age of adolescents; gender, age, and education of single parents; family's place of residence; and the cause of family's incompleteness. However, the conducted analysis indicates that the most complex cause remains the living environment of children from incomplete families due to their parents' divorce and temporary incompleteness due to one of the parents being in prison. Children from the aforementioned incomplete families had the highest percentages of responses indicating the emergence of circumstances that significantly limited their normal functioning. For the aforementioned reasons, it should be noted that the results of independent research clearly emphasize that the absence of one of the parents is a tough situation for a child, which could differ depending on the cause. The factor of that incompleteness is an important element shaping the living environment of children from incomplete families.
Opracowana dysertacja doktorska podejmuje zagadnienia dotyczące środowiska życia dzieci z rodzin niepełnych w kontekście pedagogiczno-społecznym. Problematyka ta jest szczególnie aktualna i istotna w obliczu obserwowanych w ostatnim czasie dynamicznie zmieniających się warunków życia, które silnie oddziałują na funkcjonowanie rodziny. We współczesnym społeczeństwie przestaje obowiązywać model pełnej rodziny, co potwierdza rosnący odsetek osób, które samotnie wychowują dzieci. Stan ten powoduje potrzebę bliższego poznania zagadnień związanych z przedstawioną tematyką. Podjęty w rozprawie problem naukowy ma wysoką wartość poznawczą i praktyczną. Celem teoretyczno-poznawczym przyjętym w pracy było poznanie i opisanie prawidłowości funkcjonujących w środowisku życia dzieci z rodzin niepełnych z uwzględnieniem środowiska rodzinnego, środowiska szkolnego i środowiska lokalnego. Badania własne zostały przeprowadzone w latach 2018–2019, na terenie województwa świętokrzyskiego, pośród dzieci w wieku od 14 do 17 lat, które wychowywały się w rodzinie niepełnej, oraz pośród ich samotnych rodziców. Do rozwiązania sformułowanych problemów badawczych zastosowano metodę sondażu diagnostycznego. Praca składa się z siedmiu rozdziałów. Pierwszy i drugi rozdział to rozdziały teoretyczne. W rozdziale pierwszym skupiono się na teoretycznych kontekstach diagnozy środowiska życia dzieci z rodziny niepełnej, ze szczególnym uwzględnieniem środowiska rodzinnego, szkolnego oraz lokalnego. Rozdział drugi poświęcono problematyce rodziny niepełnej w świetle literatury naukowej. Trzeci rozdział zawiera założenia metodologiczne badań własnych. Przedstawiono tutaj: przedmiot i cel badań własnych, problemy i hipotezy badawcze, zmienne i wskaźniki, metody, techniki i narzędzia badawcze, charakterystykę terenu badań oraz grupy badawczej. Rozdziały czwarty, piąty i szósty obejmują część badawczą, która zawiera analizę wyników badań własnych. Rozdział czwarty prezentuje wyniki badań przeprowadzonych w obszarze środowiska rodzinnego dzieci z rodziny niepełnej. Z kolei w rozdziale piątym omówiono wyniki badań przeprowadzonych w obszarze środowiska szkolnego dzieci z rodziny niepełnej. Natomiast ostatni rozdział, szósty, przedstawia wyniki przeprowadzonych badań własnych w obszarze środowiska lokalnego dzieci z rodziny niepełnej. W podsumowaniu pracy zawarte zostały wnioski z przeprowadzonych badań. Rozprawę kończy bibliografia, netografia, spis tabel, wykresów, map oraz załączniki, które zawierają narzędzia badawcze wykorzystane podczas przeprowadzenia badań. Zgromadzony materiał badawczy pozyskany w toku badań własnych wskazuje na złożoność badanego zjawiska i pozwala stwierdzić, że środowisko życia dzieci z rodzin niepełnych jest zróżnicowane i trudne do jednoznacznego zdefiniowania. Różnorodność ta jest przede wszystkim wynikiem takich czynników, jak: płeć i wiek adolescentów; płeć, wiek i wykształcenie samotnych rodziców; miejsce zamieszkania rodziny; przyczyna niepełności rodziny. Jednakże przeprowadzona analiza wskazuje, że najbardziej złożone pozostaje środowisko życia dzieci z rodzin niepełnych z powodu rozwodu rodziców oraz rodzin niepełnych czasowo z powodu pobytu jednego z rodziców w zakładzie karnym. Wśród dzieci z wymienionych rodzin niepełnych najczęściej odnotowano najwyższe procentowe wskaźniki odpowiedzi wskazujące na pojawienie się w środowisku życia okoliczności, które znacząco ograniczały ich funkcjonowanie. W związku z powyższym należy zaznaczyć, że wyniki badań własnych wyraźnie akcentują, iż brak jednego z rodziców stanowi dla dziecka bardzo trudną sytuację, która w zależności od przyczyn powstania niepełności rodziny, może się różnić. Czynnik, którym jest przyczyna niepełności rodziny, stanowi istotny element w procesie kształtowania się środowiska życia dzieci z rodzin niepełnych.

Additional notes:

Zawiera bibliografię ; Zawiera ilustracje ; Streszcz. ang. i pol.

Identifier:

oai:bibliotekacyfrowa.ujk.edu.pl:12040

Language:

pol

Degree name:

doktor

Date obtained:

30.03.2023

Degree grantor:

Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

Supervisor:

Sakowicz, Tadeusz ; Łączek, Tomasz. Promotor pomocniczy

Reviewer:

Nowak, Marian ; Syrek, Ewa Urszula

Field:

Dziedzina nauk społecznych

Scientific disciplines:

Pedagogika

Faculty:

Wydział Pedagogiki i Psychologii

Type:

rozprawa doktorska

Access rights:

tylko w Oddziale Informacji Naukowej

Publication status:

niepublikowana