Object

Abstract:

Miasta oraz idea wspólnego funkcjonowania wielu ludzi na relatywnie niewielkiej przestrzeni to jedno z największych osiągnięć ludzkości. Życie w miastach, choć pełne wyzwań oraz wyrzeczeń, było jednym z najistotniejszych katalizatorów ciągłego rozwoju człowieka. W miastach koncentrowały się ośrodki decyzyjne, naukowe i gospodarcze. Obecnie w Polsce to właśnie miasta – w szczególności duże aglomeracje miejskie – nadają tempo rozwoju, kształtują jego kierunki oraz identyfikują podstawowe bariery. W warunkach przyjętej doktryny liberalno-demokratycznej występuje jednak czynnik odpowiedzialności za bezpieczeństwo i porządek publiczny w mieście. W polskich miastach i regionach pojawiło się w ostatnich latach wiele nowych wyzwań rozwojowych, co pozwala obserwować, jak wzrasta rola miast i powiązanego z nimi otoczenia. Zagadnienie oddziaływania miast na otoczenie to wynik wielu procesów, do których można zaliczyć: suburbanizację, zwiększanie mobilności ludności, rozwój systemów transportowych, innowacyjność czy przedsiębiorczość. Miasto jest organizmem skomplikowanym, podlegającym dynamicznym przemianom, do których zrozumienia potrzeba interdyscyplinarnej wiedzy lub łączenia wielu punktów widzenia wraz z umiejętnością wyciągania wniosków. Miasta to ośrodki koncentracji aktywności gospodarczej zarówno w samym mieście, jak i otaczającym je obszarze. Funkcje miast generują sieć powiązań społecznych i gospodarczych o zasięgu lokalnym, regionalnym, krajowym, a nawet światowym. Położenie małych miast względem dużych aglomeracji, stanowiących główne centra aktywności społecznej i gospodarczej, jest ważnym czynnikiem różnicującym poziom rozwoju i znaczenie małych miast w układach regionalnych. Wobec dominującej obecnie w Polsce suburbanizacji małe miasta pozostające w zasięgu oddziaływania dużego ośrodka miejskiego podlegają aktywnym zmianom przestrzenno-funkcjonalnym, prowadzącym do wzmocnienia ich potencjału społeczno-gospodarczego. W porównaniu z nimi tempo rozwoju małych miast położonych peryferyjnie jest dużo słabsze. Aby się dynamicznie rozwijać, miasta muszą budować swoją konkurencyjność na arenie regionalnej, krajowej, międzynarodowej czy globalnej, co wymaga rozwijania przede wszystkim funkcji egzogenicznych. Muszą jednak także sprostać konkurencji wewnątrzregionalnej, czego warunkiem jest rozwój funkcji endogenicznych. Oznacza to, że muszą być atrakcyjne dla obecnych mieszkańców i podmiotów gospodarczych oraz potencjalnych inwestorów. Jedną z dróg sprostania tym wyzwaniom jest, jak się wydaje, kształtowanie takiego miasta, które zapewniać będzie wysoką jakość życia. Brakuje dogłębnej analizy jakości życia mieszkańców w średnich miastach, która pomogłaby sprostać wyzwaniom stawianym władzom województwa. Ważne jest również określenie przyszłości i możliwych scenariuszy rozwoju średnich miast na podstawie zdiagnozowanych zasobów endogenicznych oraz autorskich rekomendacji. Głównym celem monografii jest ocena znaczenia miast średniej wielkości w rozwoju województwa świętokrzyskiego. W nawiązaniu do celu głównego przyjęto następujące cele cząstkowe:  identyfikacja występujących w województwie świętokrzyskim endogenicznych czynników rozwoju,  ocena dotychczasowego rozwoju Kieleckiego Obszaru Funkcjonalnego,  ocena procesu rozwoju miast średniej wielkości w województwie świętokrzyskim ze szczególnym wskazaniem występujących pomiędzy nimi dysproporcji,  określenie wpływu Kielc jako miasta wojewódzkiego na rozwój całego województwa,  identyfikacja regionalnych i lokalnych biegunów rozwoju w województwie świętokrzyskim.
Dla realizacji celu monografii sformułowano hipotezę główną: miasta średniej wielkości, dzięki zróżnicowanym zasobom endogenicznym, sprzyjają społeczno-gospodarczemu rozwojowi województwa świętokrzyskiego, oraz hipotezy szczegółowe:
1. Poziom rozwoju województwa świętokrzyskiego jest w istotny sposób kreowany przez rozwój miast średniej wielkości.
2. Skoncentrowanie zasobów endogenicznych w miastach średniej wielkości stanowi przeszkodę w stałym i spójnym rozwoju województwa.
3. W polityce rozwoju województwa świętokrzyskiego brak jest wyraźnych nawiązań do potencjałów miast średniej wielkości.
4. Kielce aspirują do pełnienia funkcji miasta centralnego.
5. Współpraca między miastami średniej wielkości jest czynnikiem wpływającym na rozwój województwa. Nawiązując do wskazanych celów monografii, postawiono następujące pytania badawcze: 1. Jakie jest znaczenie czynników egzogenicznych i endogenicznych we współczesnych procesach rozwoju regionalnego? 2. Jakie uwarunkowania wpływają na rozwój miast średniej wielkości w województwie świętokrzyskim? 3. W jakim stopniu przedsiębiorczość w miastach średniej wielkości może stanowić bazę rozwoju województwa? 4. W jaki sposób władze samorządowe wpływają na rozwój miast średniej wielkości? 5. W jaki sposób stymulować rozwój miast średniej wielkości w województwie świętokrzyskim? Procedura badawcza w monografii przyjęła charakter procedury diagnostycznej, aby ustalić dany stan rzeczy i zmian zachodzących w rozwoju regionu w przedziale czasowym 2009–2018. W celu weryfikacji postawionej hipotezy, realizacji celów oraz udzielenia odpowiedzi na hipotezy szczegółowe, w analizie prezentowanej w monografii wykorzystano różne metody badawcze. Procedura badawcza przyjęta w monografii ma charakter procedury diagnostycznej, aby ustalić stan rzeczy i zmian zachodzących w rozwoju miast średniej wielkości w korelacji z regionem w przedziale czasowym 2009–2018. Mając na względzie skomplikowaną materię poruszaną w monografii, podstawową metodą badawczą jest metoda TOPSIS. Monografia składa się z pięciu rozdziałów poprzedzonych wstępem oraz podsumowanych zakończeniem. W pierwszym rozdziale podjęto problematykę wyzwań rozwoju regionalnego. Ponadto omówiono teoretyczne aspekty zagadnienia, przedstawiono wybrane koncepcje rozwoju terytorialnego osadzone na gruncie teorii rozwoju regionalnego oraz czynniki determinujące rozwój regionalny. W drugim rozdziale przeważa aspekt teoretyczny. Ze względu na wielowymiarowość badanego zjawiska scharakteryzowano uwarunkowania rozwoju miast, podstawowe pojęcia dotyczące miast średniej wielkości i obszarów funkcjonalnych oraz rolę miast w europejskiej polityce spójności. W rozdziale trzecim „Uwarunkowania rozwoju miast średniej wielkości województwa świętokrzyskiego” przedstawiono charakterystykę społeczno-gospodarczą województwa świętokrzyskiego, miejsce Kielc w Kieleckim Obszarze Funkcjonalnym i dokonano oceny rozwoju społeczno-gospodarczego miast średniej wielkości województwa świętokrzyskiego z identyfikacją uwarunkowań ich rozwoju. Rozdział czwarty poświęcono polityce rozwoju miast i regionów. Przedstawiono strategię rozwoju województwa, miasta Kielce i wybranych miast średniej wielkości. W rozdziale piątym, zatytułowanym „Tendencje rozwoju miast średniej wielkości województwa świętokrzyskiego”, w związku z pomiarem analizowanego zjawiska scharakteryzowano aspekty metodologiczne prowadzonych badań. Przedstawiono wyniki badań dotyczących aktywności rozwojowej województwa świętokrzyskiego i miast średniej wielkości w latach 2009–2018, przewidywane kierunki i scenariusze rozwoju miast średniej wielkości województwa świętokrzyskiego oraz rekomendacje dla władz samorządowych. W zakończeniu przedstawiono najważniejsze wnioski podsumowujące tezę i hipotezy badawcze. Dodatkowo wykazano, że konieczna jest dalsza reforma idąca w kierunku rozwoju miast średniej wielkości.

Zawarte w monografii rozważania dotyczące miast średniej wielkości w rozwoju województwa świętokrzyskiego pozwoliły przede wszystkim na usystematyzowanie różnych pojęć i definicji miast oraz procesów z nimi związanych. Przybliżyły miasto, w tym miasto średniej wielkości, jego istotę i znaczenie dla rozwoju województwa świętokrzyskiego i gospodarki regionalnej.

Autorzy rekomendują treści zawarte w monografii środowiskom: samorządowym, eksperckim i opiniotwórczym oraz środowiskom akademickim realizującym funkcje badawcze i edukacyjne.

Place of publishing:

Kielce

Physical description:

312 s.

ISBN:

978-83-67580-71-7 (druk) ; 978-83-67580-72-4 (wersja elektroniczna)

Publisher:

Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach

Date issued:

2023

Identifier:

oai:bibliotekacyfrowa.ujk.edu.pl:10643 ; doi:10.25951/10219

Language:

polski

Type:

tekst

Access rights:

tylko w Oddziale Informacji Naukowej

Format:

application/pdf