Obiekt

Tytuł odmienny:

Protection of chldren's rights in the axiological system of the Council of Europe and its influence on the practice of the Member States

Abstrakt:

Ewolucja ochrony praw człowieka doprowadziła do tego, że dziś są one pojmowane jako element dorobku współczesnego świata. Przysługują one niezależnie od wieku czy płci, przysługują więc także dzieciom. Prawa dzieci są więc istotnym składnikiem systemu ochrony praw człowieka. Stały się nieodzownym elementem globalnego krajobrazu ochrony praw człowieka. Są chronione w oparciu o międzynarodowe systemy ochrony praw człowieka, jak również w oparciu o systemy regionalne. Zawierają one standardy międzynarodowe dotyczące ochrony praw dziecka. Coraz częściej stają się przedmiotem badań o charakterze globalnym i multidyscyplinarnym. Urastają do rangi istotnego obszaru polityki międzynarodowej. Nastąpiła tu ewolucja od postrzegania praw dzieci w kategoriach filozoficznych do kształtowania polityk publicznych, zorientowanych na ochronę tych praw. Jeśli pewni teoretycy w ogóle kwestionowali potrzebę konstruowania praw dzieci, to jednak rozwój myśli politycznej i prawnej poszedł w kierunku instytucjonalizacji tych praw. Prawa dziecka rozpatrywane są zarówno w perspektywie prywatnoprawnej jak i społecznej. Ewoluują one przy tym wraz z pojawianiem się nowych wyzwań i zagrożeń w obszarze ochrony praw dzieci. Ochrona praw dziecka stała się w ostatnich dekadach legitymowanym obszarem badań naukowych, gromadzącym coraz to szerszy krąg badaczy z różnych obszarów wiedzy. Należy przy tym pamiętać, że ochrona praw dzieci nie może być oderwana od analiz systemów kulturowych i społecznych, w których one dorastają, a które mogą mieć istotny wpływ na ich traktowanie. Szczególne znaczenie w obszarze zagrożeń praw dziecka mają zjawiska ubóstwa i wyłączenia społecznego. W skali krajowej prawa człowieka i dzieci mają zasadnicze znaczenie przy tworzeniu ustawodawstw regulujących reguły uczestnictwa dzieci w różnych sferach życia społecznego, a także sposób postępowania w sytuacjach, gdy zachodzi potrzeba zastosowania wobec nich środków dyscyplinujących, a także, gdy dzieci są ofiarami działań (np. przemocy seksualnej) lub zaniechań o charakterze przestępnym, a także na strukturę sądownictwa w odniesieniu do nieletnich. Niosą one standardy międzynarodowe wykorzystywane przez obrońców praw dzieci. Stanowią one punkt odniesienia dla tworzących się instytucji rzeczników praw dziecka (ombudsmanów).W wielu państwach europejskich dominuje obecnie zasada, że każde dziecko ma prawo do szacunku, troskliwej opieki, i traktowania na równi z pełnoprawnymi, dorosłymi osobami. Jednakże różne kultury prawne i polityczne powodują, że interpretacja pożądanych relacji dorosłych i dzieci bywają zróżnicowane, co może mieć wpływ na zakres ochrony praw dziecka. Stosunek do dzieci jest bowiem jednym z wyznaczników charakterystyki społeczeństwa i obowiązujących w nim reguł. Daje o sobie znać dążenie do zachowania równowagi miedzy prawami ochronnymi a prawami partycypacyjnymi dziecka.Chodzi o zapewnienie ochrony praw dziecka w różnych sytuacjach życiowych, w których może się ono znaleźć w procesie swego rozwoju. Należy do nich obszar wolności sumienia i religii, gdzie rodzi się problem prawa dziecka do dostępu do pluralistycznego modelu światopoglądowego, bez dyskryminacji i indoktrynacji. Szczególne wyzwanie niesie ochrona praw dzieci z niepełnosprawnościami. W polu zainteresowania musi się znaleźć ochrona praw dziecka w środowisku ludności tubylczej, co eksponowane jest m.in. w pracach UNICEF.
Dotyczy to również sytuacji ekstremalnych, np. trzęsień ziemi, czy różnego typu stanów nadzwyczajnych, gdy ochrona praw dzieci staje się szczególnym wyzwaniem. Ochrona praw człowieka następuje przy wykorzystaniu całego systemu wymiaru sprawiedliwości przewidzianego w systemach krajowych. W państwach, które dopuszczają służbę wojskową osób poniżej 18 roku życia, a nawet w 16 roku życia, muszą być uwzględnione w odpowiedni sposób standardy dotyczące ochrony praw dziecka, m.in. w procesie egzekwowania odpowiedzialności prawnej. Istotne znaczenie ma to, by instrumenty składające się na system ochrony praw dziecka poddawane były ustawicznej analizie z punktu widzenia ich efektywności i adekwatności wobec nowych wyzwań i zagrożeń, jakie pojawiają się w tym obszarze. Mamy do czynienia ze standaryzacją ochrony praw dzieci wynikającą z uczestnictwa państw w organizacjach międzynarodowych. I choć ewolucja w kierunku efektywnej ochrony praw dzieci przebiegała dość powolnie to dziś możemy mówić o szerokim katalogu międzynarodowych standardów prawnych w tym zakresie. Poważnym wyzwaniem jest to, by wiedza o tych prawach dziecka dotarł do zainteresowanych, bo warunkuje to uruchomienie odpowiednich procedur ochronnych. Ochrona praw dzieci stała się jednym z kierunków oddziaływania Rady Europy (RE). Organizacja ta odgrywająca zasadniczą rolę w promowaniu standardów demokratycznych, praworządności i prawa człowieka w swym systemie aksjologicznym stworzyła szereg standardów w tym obszarze na które można się powoływać w celu zakwestionowania naruszeń tych praw. Oferując tym samym nie tylko wsparcie dla opracowywania i implementacji zintegrowanych polityk ochrony dzieci, praw dziecka i strategii tematycznych ale również starając się dostrzegać nowe wyzwania a zarazem zagrożenia w tym obszarze podjęła wiele nowych wątków, jak np. wpływ nowych technologii na ochronę praw dzieci. Powstał, zatem interesujący problem naukowy: w jakim stopniu oraz z wykorzystaniem jakich mechanizmów w systemie aksjologicznym Rady Europy realizowany jest cel w postaci ochrony praw dziecka. Podjęcie tego problemu z jednej trony stało się okazją do zbadania, czy ochrona praw dzieci jest skutecznie realizowana w państwach europejskich a z drugiej strony pozwoliło na zbadanie, czy wdrożenie standardów służących zapewnieniu tej ochrony zostało wzmocnione poprzez ratyfikację dokumentów Rady Europy. Przygotowana dysertacja może wypełnić lukę jaka w tym obszarze się do tej pory utrzymywała, albowiem nie było jeszcze kompleksowego opracowania, które poruszałoby to zagadnienie. Potrzeba zajęcia się tą problematyką zrodziła się z tego względu, iż większość wcześniejszych analiz w tym obszarze miała charakter fragmentaryczny i opierała się głównie na opracowaniach dotyczących krajowych regulacji dotyczących ochrony praw dzieci lub też na skrótowym podejściu do międzynarodowych standardów prawnych w tym zakresie.
Analiza w dysertacji została przeprowadzona w ramach 4 rozdziałów: Rozdział 1 dotyczy ogólnej charakterystyki praw dziecka. Zamiarem tego rozdziału było przedstawienie pojęcia praw dziecka, ewolucji ochrony praw dzieci jak również zaprezentowanie standardów w tym zakresie zarówno międzynarodowych (uniwersalnych i regionalnych), jak i wewnętrznych standardów ochrony praw dziecka. W rozdziale 2 został przedstawiony system aksjologiczny Rady Europy i mechanizmy wdrażania jej standardów do praktyki państw członkowskich. Skoncentrowałam się na następujących elementach: genezie Rady Europy, strukturze, organach RE i ich kompetencjach, systemie aksjologicznym (standardach prawnie wiążących, standardach z obszaru „miękkiego prawa”) oraz mechanizmach wdrażania standardów RE do praktyki państw członkowskich (procedura akcesyjna, procedura monitoringowa, rola Komitetu Ministrów i organów współpracy międzyrządowej, rola Zgromadzenia Parlamentarnego, rola Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, rola Komisarza Praw Człowieka, rola Europejskiej Komisji na Rzecz Demokracji przez Prawo (Komisji Weneckiej). W rozdziale 3 zostały zaprezentowane prawa dziecka w systemie aksjologicznym Rady Europy. Przedmiotem tego rozdziału były: ogólna charakterystyka systemu aksjologicznego RE oraz standardów prawnie wiążących (Europejska Konwencja Praw Człowieka, Europejska Karta Socjalna, Europejska Konwencja o Wykonywaniu Praw Dzieci, Konwencja Rady Europy o ochronie dzieci przez seksualnym wykorzystaniem i niegodziwym traktowaniem w celach seksualnych (Konwencja Lanzarote), Konwencja o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy w rodzinie (Konwencja Stambulska), Konwencja Rady Europy przeciwko handlowi ludźmi, Konwencja o cyberprzestępczości (Konwencja Budapeszteńska), Konwencja o ochronie osób w związku z automatycznym przetwarzaniem danych osobowych, Europejska konwencja o przysposobieniu dzieci (poprawiona), Konwencja o kontaktach dotyczących dzieci), jak również standardy o charakterze „miękkiego prawa”. Ukazana też została strategia Rady Europy w odniesieniu do ochrony praw dziecka w latach 2016-2021. W rozdziale 4 został przedstawiony wpływ standardów Rady Europy dotyczących ochrony praw dzieci na praktykę państw członkowskich. Przedmiotem tego rozdziału była analiza zmian konstytucyjnych, ustawodawczych, praktyki ochrony praw dziecka oraz ocena efektywności oddziaływania standardów dotyczących ochrony praw dzieci na praktykę państw członkowskich.
W pracy uwzględniono następujące metody badawcze: Podstawową metodą badawczą była metoda instytucjonalno-prawna służąca analizie aktów prawnych, a także aktów o charakterze „miękkiego prawa”. W dysertacji wykorzystana została również metoda historyczna, umożliwiająca ukazanie rozwoju standardów dotyczących ochrony praw dziecka w systemie Rady Europy. Uwzględniona też została metoda analizy systemowej. Wysiłki Rady Europy zostały ukazane i porównane z wysiłkami podejmowanymi zarówno przez organizacje o charakterze uniwersalnym (zwłaszcza ONZ), jak i przez organizacje o charakterze regionalnym (zwłaszcza przez Unię Europejską). Dało to możliwość uchwycenia zachodzących relacji pomiędzy tymi poszczególnymi systemami. IV. Zweryfikowanie hipotez badawczych Przeprowadzona w dysertacji analiza dowiodła, iż ochrona praw dziecka stanowi ważny element systemu aksjologicznego Rady Europy. Organizacja ta podjęła przy tym ambitny cel polegający na upewnieniu się, że wszystkie dzieci w Europie mogą korzystać z praw człowieka przyznanych w Konwencji o prawach dziecka ONZ i rozwiniętych dalej w konwencjach i zaleceniach Rady Europy. Organizacja skupiła się przy tym w szczególności na potrzebie powstrzymania wszelkich form przemocy wobec dzieci, czy to kar cielesnych, przemocy seksualnej, przemocy w szkołach i w innym otoczeniu. W wyniku przeprowadzonej analizy potwierdzono hipotezę 1, zgodnie z którą, „Rada Europy została utworzona w celu obrony demokracji, praw człowieka i praworządności. Realizując podstawowe prawa wszystkich do poszanowania ich ludzkiej godności i integralności fizycznej RE wywiera znaczący wpływ na ochronę dzieci przed wszelkimi formami przemocy na całym kontynencie. Wynika to z faktu, iż zróżnicowane zagrożenia przyczyniły się do tego, że przemoc wobec dzieci stała się bardziej widoczna - i tym samym ujawniła potrzebę działań na rzecz zapobiegania i wyeliminowania ich skutków. Rozpoznawania nowych zagrożeń w obszarze praw dziecka wymaga jednak stałego rozwijania systemu aksjologicznego RE w tym zakresie, a zwłaszcza doskonalenia form oddziaływania RE na państwa członkowskie”. Weryfikacja tej hipotezy ukazała jej trafność. Rada Europy poprzez swoje strategie, nadała priorytet prawom dzieci i starała się zapewnić skuteczne i praktyczne wdrożenie odpowiednich norm w prawie oraz w praktyce państw członkowskich. Dodatkowo, unikalna kombinacja narzędzi dostępnych w Radzie Europy postawiła organizację w idealnej sytuacji do pracy nad tym ambitnym celem. RE posiadająca zdolność do ustanawiania norm prawnych, monitorowani ich, opracowywania polityk zapewniania ukierunkowanej pomocy i podnoszenia świadomości społecznej na trwałe wpisała się w europejski system ochrony praw dziecka. Ściśle z tym powiązana jest weryfikacja hipotezy 2: „Rada Europy chroni i promuje prawa człowieka i w tym prawa dzieci uwzględniając obszary w których są one szczególnie podatne na zagrożenia. Niezależnie od charakteru tworzonych standardów (prawnie wiążących czy też o charakterze tak zwanego „miękkiego prawa”), Organizacja ta stara się promować wszelkie działania służące efektywnej i skutecznej ochronie praw dziecka stosując do tego celu właściwe mechanizmy. W oddziaływaniu RE na państwa członkowskie nie charakter prawny standardów powinien mieć decydujące znaczenia, a to, czy standardy te przyczynić się mogą w praktyce państw członkowskich do lepszej ochrony praw dziecka. De minimis standardy o charakterze „miękkiego prawa” powinny służyć państwom członkowskim w charakterze know how w procesie poszukiwania optymalnego systemu ochronnego praw dzieci”.
Hipoteza ta została zweryfikowana pozytywnie. Rada Europy, wykorzystując wszystkie dostępne narzędzia, zbudowała system oparty na standardach, które niezależnie od swego charakteru prawnego w zasadniczy sposób wpłynęły na prawo i praktykę państw członkowskich w dziedzinie ochrony praw dziecka. Utworzenie programu „Budowanie Europy dla dzieci i z dziećmi”, a następnie rozwijanie go w poszczególnych aktach prawnych, zaleceniach oraz strategiach przyczyniło się do znacznej poprawy poziomu ochrony praw dzieci w państwach członkowskich. W wielu z nich koncentracja zmian oparta została na takich obszarach jak: prawa socjalne, przemoc wobec dzieci, uczestnictwo dzieci, wymiar sprawiedliwości przyjazny dzieciom czy też środowisko cyfrowe. Standardy o charakterze tzw. miękkiego prawa stały się zasadniczym elementem przemian w tym zakresie, a także swego rodzaju elementem motywacji towarzyszących członkostwu państwa w organizacji międzynarodowej. Hipoteza 3 brzmi: „Zasadniczą rolę w systemie aksjologicznym Rady Europy odgrywa monitoring przestrzegania przez państwa członkowskie standardów dotyczących praw dziecka. Szczególną rolę odgrywa tu monitoring w formie wizyt w państwach członkowskich oraz wynikających z analizy sprawozdań składanych przez rządy na temat podjętych przez nie reform. W związku z tym odpowiednie doświadczenia i ekspertyzy Rady Europy są udostępniane, aby jeszcze bardziej wzmocnić proces reform. Jest to oparte na potrzebach i priorytetach zidentyfikowanych przez władze krajowe poszczególnych państw, jak również na obszarach gdzie wkład RE może stanowić wartość dodaną. W związku z tym ochrona praw dziecka powinna być zidentyfikowana jako ważny cel w momencie ubiegania się przez państwo o członkostwo w RE, a po uzyskaniu członkostwa - powinna być przedmiotem efektywnego egzekwowania w procedurze monitoringowej”. Hipoteza ta została zweryfikowana pozytywnie. Nie ulega bowiem wątpliwości, że skala zagrożeń wymierzonych w dzieci stanowi wartość zmienną i ulega modyfikacji w każdym z państw członkowskich. Monitoring wykazał, iż mechanizm dostosowania się do wymogów RE przyczynił się do zmian w ustawodawstwie jak np., w Hiszpanii w celu dostosowania do Konwencji Lanzarotte, czy też tworzenia nowych przepisów karnych tj. w Albanii, Austrii, Francji, Grecji, Islandii, Holandii czy też Rumunii. Wskazać tu należy jednak na pewien istotny fakt, iż szereg zobowiązań przyjmowanych w momencie uzyskania członkostwa ma charakter generalny. Jeżeli chodzi o inne prawa np. pełnoletnich obywateli część z nich ma zakotwiczenie w aktach o charakterze hard law, a zwłaszcza Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, ale część nie ma takiej jednoznacznej podstawy w dokumentach o charakterze wiążącego prawa międzynarodowego. Nieodzowne staje się w tej sytuacji sięgnięcie do dokumentów o charakterze soft law. Szczególne znaczenie mają tu zalecenia Zgromadzenia Parlamentarnego oraz Komitetu Ministrów Rady Europy tworzone w procesie monitoringu państw członkowskich. Jednakże, jeżeli chodzi o prawa dziecka, to warto zaznaczyć, iż system konwencyjny RE w tym zakresie jest dość szeroki. Bowiem przynajmniej cztery dokumenty prawnie wiążące w swej nazwie stosują odniesienie do dzieci.
Chodzi to szczególnie o: Konwencję o Wykonywaniu Praw Dzieci, Konwencję o ochronie dzieci przed seksualnym wykorzystaniem i niegodziwym traktowaniem w celach seksualnych (Konwencja Lanzarote), Europejską konwencje o przysposobieniu dzieci czy też Konwencję o kontaktach dotyczących dzieci. Ich liczba świadczyć może o tym, iż Rada Europy poważnie podeszła do ochrony praw dziecka i zaoferowała instrumenty, które stanowią wartościowe rozwiniecie Konwencji o Prawach Dziecka, przyjętej w systemie Narodów Zjednoczonych. Hipoteza 4 brzmiała: „Postępujący rozwój nowych technologii przez komputery, konsole do gier, tablety czy smartfony, wprowadził dzieci do świata „bogactwa możliwości”. Dostęp do Internetu i umiejętności cyfrowych jest stopniowo uwzględniany jako wymiary praw dziecka do wolności słowa, uczestnictwa i edukacji. Jednakże środowisko cyfrowe niesie ze sobą także pewne ryzyko wynikające z szkodliwych treści i ich skutków. Dlatego organizacje takie jak Rada Europy podejmują kwestie prywatności i ochrony danych oraz innych zagrożeń, w tym nadużyć seksualnych w Internecie, starając się zapobiegać negatywnym skutkom rozwoju nowoczesnych technologii. Przyszła efektywność działań RE uzależniona będzie od tego, czy te zagrożenia zostaną trafnie zidentyfikowane oraz czy w systemie RE wypracowane zostaną adekwatne środki zaradcze. Potrzebna tu będzie synergia działań RE i innych organizacji międzynarodowych, by unikać duplikowania działań i optymalnie wykorzystać środki będące w dyspozycji organizacji międzynarodowych”. Hipoteza ta została zweryfikowana pozytywnie. Przeprowadzona w dysertacji analiza wykazała, iż szereg zagrożeń dotyczących dzieci przeniosło się ze świata realnego do środowiska cyfrowego, który kształtuje życie dzieci na wiele sposobów, stwarzając szanse i zagrożenia dla ich dobrostanu i korzystania z praw człowieka. Dlatego Rada Europy zwracała wielokrotnie uwagę, iż tylko właściwe wykorzystanie zasobów internetowych przez dzieci i młodzież może nieść pozytywne skutki dla ich rozwoju. Biorąc pod uwagę, że ochrona i wzmocnienie pozycji dzieci w Internecie jest wysokim priorytetem politycznym na wszystkich poziomach, Rada Europy dąży, poprzez oferowanie odpowiednich instrumentów prawnych, do bezpiecznego Internetu przyjaznego dzieciom. W działalności RE widoczne są także konkretne działania na rzecz usunięcia treści przedstawiających seksualne wykorzystywanie dzieci w Internecie, dzięki czemu organizacja ta jest pionierem w tym obszarze. Analiza przeprowadzona w dysertacji dowiodła niewątpliwie, że Rada Europy jest aktywnym podmiotem w zakresie kreowania i implementacji standardów dotyczących ochrony praw dzieci. W ten sposób, na tym odcinku, realizuje ona swą zasadniczą misję, jaką jest promowanie demokracji, praworządności i ochrony praw człowieka. Aktywność Rady Europy stanowi zatem wartościowe rozwinięcie działań podejmowanych w skali uniwersalnej w oparciu o Konwencję o Prawach Dziecka, przyjętą w systemie Narodów Zjednoczonych, w szczególności przez UNICEF. Zarazem jednak należy podkreślić, że Rada Europy nie jest jedynym podmiotem podejmującym w Europie działania w tym obszarze. Należy tu uwzględnić działalność także innych organizacji międzynarodowych, a zwłaszcza Unii Europejskiej. Współdziałanie różnorodnych organizacji międzynarodowych jest warunkiem efektywności działań, drogą uzyskania synergii wysiłków i uniknięcia dublowania podejmowanych inicjatyw. Ważne znaczenie ma tu też współdziałanie z organizacjami pozarządowymi oraz z całym systemem społeczeństwa obywatelskiego. Inicjatywy Rady Europy, jak też innych organizacji międzynarodowych, stanowią więc istotne wsparcie dla działań podejmowanych przez rządy. To na władzach krajowych ciąży bowiem podstawowy obowiązek, by zapewnić ochronę praw dziecka zgodnie z obowiązującymi standardami międzynarodowymi, a aktywność organizacji międzynarodowych należy postrzegać w charakterze subsydiarnego wsparcia dla tych działań.




Protection of children’s rights has become one of the directions of the Council of Europe’s influence. The organisation, playing a crucial role in the promotion of democratic standards, rule of law and human rights, created in its axiological system a series of standards in the said area, which can be quoted in order to question infringements of those rights. Thus ensuring not only support for the development and implementation of integrated policies concerning protection of children, children’s rights and thematic strategies, but also trying to recognise new challenges, and threats in the area, at the same time, it undertook many new threads, such as, for instance, effect of new technologies on the protection of children’s rights. Consequently, an intriguing scientific issue has occurred: to what extent and with the use of which mechanisms within the axiological system of the Council of Europe the objective involving protection of children’s rights is pursued. On one hand addressing this issue ensured an opportunity to examine whether protection of children’s rights is successfully implemented in European countries, and, on the other had, it enabled to estimate if the implementation of standards serving the protection itself has been strengthened by ratification of documents of the Council of Europe. The analysis was conducted in the Dissertation in 4 chapters: Chapter 1 concerns a general characteristic of children’s rights. The aim of the Chapter was to present the notion of children’s rights, evolution of the protection of children’s rights, as well as to standards in this respect, either international ones (universal and regional), or internal standards of the protection of children’s rights. Chapter 2 presents the axiological system of the Council of Europe and mechanisms of implementing its standards to the practice of membership states. I focused on the following elements: the origin of the Council of Europe, its structure, CE bodies and their competences, the axiological system (legally binding standards, standards of the so-called “soft law”) and mechanisms of implementing the CE standards to the practice of membership states (accession procedure, monitoring procedure, the roles of the Committee of Ministers and inter-governmental cooperation bodies, of the Parliamentary Assembly, of he European Court of Human Rights, of the Commissioner for Human Rights, of the European Commission for Democracy through Law Council (Venice Commission). Chapter 3 presents the children’s rights in the axiological system of the Council of Europe. The subject of the Chapter included the following: a general characteristic of the axiological system of the Council of Europe and its legally binding standards (European Convention on Human Rights, European Social Charter, European Convention on the exercise of children's rights, Convention on the protection of children against sexual exploitation and sexual abuse (Lanzarote Convention), Convention on preventing and combating violence against women and domestic violence (Istambul Convention), Council of Europe Convention on action against trafficking in human beings, Convention on cybercrime (Budapest Convention), Convention for the Protection of individuals with regard to automatic processing of personal data, European Convention on the adoption of children (amended), Convention on contact concerning children), as well as standards of the “soft law” nature. The strategy of the Council of Europe concerning protection of children’s rights during 2016-2021 was also presented. Chapter 4 presents the influence of the standards of the Council of Europe on the practice of membership states. The subject of the Chapter comprised an analysis of constitutional, legislative changes, of the practice in the protection of children’s rights and evaluation of the effectiveness of the effect the said standards concerning protection of children’s rights have on the practice of membership states.

Uwagi:

Zawiera bibliografię

Identyfikator:

oai:bibliotekacyfrowa.ujk.edu.pl:4883

Sygnatura:

000473Dr

Katalog komputerowy:

kliknij tutaj, żeby przejść

Język:

pol

Uzyskany tytuł:

doktor

Data uzyskania stopnia:

1.07.2020

Instytucja nadająca tytuł:

Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

Promotor:

Jaskiernia, Jerzy (1950- ) ; Spryszak, Kamil. Promotor pomocniczy

Recenzent:

Bujwid-Kurek, Ewa Barbara ; Witkowski, Zbigniew

Dziedzina nauki:

Dziedzina nauk społecznych

Dyscyplina naukowa:

Nauki o polityce i administracji

Wydział:

Wydział Prawa i Nauk Społecznych

Typ:

rozprawa doktorska

Prawa dostępu:

tylko w Oddziale Informacji Naukowej

Stan publikacji:

niepublikowana

Lokalizacja oryginału:

BU Kielce