Object

Additional notes:

Publikacja linkująca.
Treść publikacji będzie dostępna po upływie okresu embarga.

Abstract:

Health and illness belong to a framework of concepts that for thousands of years has inspired the representatives of numerous scientific disciplines. These issues have been intertwined in many dimensions related to human existence. In particular, health and illness have been approached from a medical perspective, but equally significant psychological, social, and spiritual contexts in an individual’s life should also be emphasised. While there is an abundance of literature describing these topics, many theorists and researchers still undertake the task of analysing both these concepts as well as their historical and contemporary determinants. One can hardly deny that the achievements of numerous authors are still revealing new perspectives on the significance of the human condition in its broadest sense, and provide a basis to analyse the problems thus far unsolved in this respect. In the historical and cultural perspective, the concepts of health and illness were determined by people’s understanding of the world and of themselves, which imposed a framework of scientific observation in the dimension available to them. What underwent change was the way both health and illness were being defined and the work done to understand their importance in people's lives. It should be stressed that these concepts are still treated ambiguously both in colloquial terms and in scientific discourse, which often gives rise to difficulties in the cognitive, behavioural and axiological spheres. The monograph consists of two main parts as well as an introduction and a concluding section. The first part describes the understanding of health in a historical and cultural context, from ancient times to the 20th century. Over the centuries, knowledge on health was being affected by numerous factors and formulated in theories and doctrines relating to the human body as well as the occurrence and treatment of diseases. The humoral theory remained the prevailing one in science until the end of the 18th century despite numerous discoveries and new findings. It was not until the 19th century that the foundations were laid for modern medicine and the multifaceted nature of the understanding of health. Originally formulated in the 1940s, the definition of the concept of health emphasises not only the absence of illness, but refers to physical, mental and social well-being. Health was assigned a status of value and classified as one of the most important categories in life.
The second part of the monograph refers to health as a value. The essential part of this chapter discusses the study on how the value of health is recognised by the contemporary youth and their parents, with Milton Rokeach’s theory as a basis. This is preceded by a thorough analysis of the notion of value in the cultural, psychological, sociological and pedagogical perspectives. It also describes theories of values and their representatives. In addition, it provides a detailed overview of Milton Rokeach’s concept of value and explains the studies on the value of health using the aforesaid theory and the Rokeach’s Value Survey (RVS). The analysis based on the results of Mariola Wojciechowska’s research focuses on the recognition of the value health included in the group of terminal values, and the value responsible found in the group of instrumental values. Moreover, it assesses intergenerational discrepancies in the axionormative sphere in the groups studied. The analyses are concluded by emphasising the central position of the values health and responsible, which implies their permanence and relative invariability of behaviour. The considerations presented in the publication are in line with generally established trends. Not only do they provide extensive diagnostic material, but they also offer an opportunity to forecast human participation in culture and education within social, family and professional life. In the context of upbringing, it is still vital to resolve the dispute over values, to indicate their sources and the criteria for choosing them, which constitute the basis for the formation of the contemporary and future model of a human being. The authors consider it essential to expose the imperishable truths about human life and to perpetuate the everlasting matters of the good and beauty, recognised as universal since antiquity and marking the foundations of all axiological systems.


Zdrowie i choroba wpisują się w zbiór pojęć, z którego czerpią przedstawiciele wielu dyscyplin naukowych od wielu tysięcy lat. Problematyka ta lokowana była w wielu wymiarach związanych z egzystencją człowieka. W szczególny sposób ujmowano zdrowie i chorobę w wymiarze medycznym, należy jednak podkreślić także inne, nie mniej znaczące w życiu jednostki, konteksty zdrowia i chorób, w tym psychiczne, społeczne i duchowe. Mimo bogatego piśmiennictwa opisującego wspomnianą problematykę nadal wielu teoretyków i badaczy podejmuje trud analizy zarówno wskazanych pojęć jak też ich historycznych i współczesnych uwarunkowań. Trudno oprzeć się wrażeniu, że dokonania wielu Autorów odsłaniają wciąż nowe perspektywy znaczenia szeroko pojmowanej kondycji człowieka, stwarzają także podstawę do analiz nierozstrzygniętych dotąd problemów z tym związanych. W perspektywie historyczno-kulturowej koncepcje zdrowia i chorób uwarunkowane były pojmowaniem przez człowieka świata i siebie, co narzucało ramy obserwacji naukowej w dostępnym jej wymiarze. Zmianom ulegał sposób definiowania zdrowia i choroby oraz działania na rzecz rozumienia ich znaczenia w życiu człowieka. Należy podkreślić, że nadal zarówno w potocznym rozumieniu, jak też w dyskursie naukowym pojęcia te ujmowane są niejednoznacznie, co często rodzi trudności w sferze poznawczej, behawioralnej, aksjologicznej. Publikacja składa się z dwóch zasadniczych części, poprzedzonych wstępem i zamkniętych zakończeniem. W pierwszej opisano pojmowanie zdrowia w kontekście historyczno-kulturowym, począwszy od czasów starożytnych aż po wiek XX. Poprzez wieki wiedza na temat zdrowia kształtowana była przez wiele czynników oraz formułowana w teoriach i doktrynach odnoszących się do ciała ludzkiego, a także powstawania chorób i ich leczenia. Do końca XVIII wieku, mimo wielu odkryć i nowych ustaleń obowiązywała w nauce teoria humoralna. Dopiero wiek XIX przyniósł podwaliny pod współczesną medycynę i wieloaspektowy charakter rozumienia zdrowia. Definicja tego pojęcia, sformułowana po raz pierwszy w latach 40 XX wieku, akcentuje nie tylko brak choroby, ale odnosi je do dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego. Zdrowiu nadano rangę wartości i przypisano je do najważniejszych kategorii życiowych.

Część druga odnosi się do zdrowia jako wartości. Trzonem rozdziału jest opis badań nad uznawaniem wartości zdrowia przez współczesną młodzież i jej rodziców z wykorzystaniem teorii Miltona Rokeacha, który poprzedzono wnikliwą analizą pojęcia wartości w perspektywie kulturowej, psychologicznej, socjologicznej, a także pedagogicznej. Opisano także teorie wartości i ich reprezentantów. Dokonano szczegółowej charakterystyki koncepcji wartości Miltona Rokeacha, a także przybliżono badania nad wartością zdrowie z wykorzystaniem wspomnianej teorii i Skali Wartości RVS. Z wyników badań przeprowadzonych przez Mariolę Wojciechowską analizie poddano uznawanie wartości zdrowie wpisanej w grupę wartości ostatecznych oraz wartości odpowiedzialny mieszczącej się w grupie wartości instrumentalnych. Oszacowano ponadto różnice międzygeneracyjne w sferze aksjonormatywnej w badanych grupach. W konkluzji poczynionych analiz podkreśla się centralną pozycję zdrowia i odpowiedzialności, co sugeruje ich stałość i względną niezmienność zachowań. Zaprezentowane w publikacji rozważania wpisują się w ogólnie przyjęte trendy. Stanowią bogaty materiał diagnostyczny, ale stwarzają także okazję do wyznaczania prognoz dotyczących udziału człowieka w kulturze, edukacji w życiu społecznym, rodzinnym i zawodowym. W kontekście wychowania wciąż sprawą kluczową jest rozstrzyganie sporu o wartości, wskazywanie ich źródeł i kryteriów wyboru, stanowiących podstawę do kształtowania się wzorca człowieka aktualnych i przyszłych czasów. Zdaniem Autorek niezbywalną kwestią jest eksponowanie nieprzemijających prawd o życiu ludzkim oraz utrwalanie nieprzemijających kwestii dotyczących dobra i piękna, uznawanych od starożytności jako uniwersalne i wyznaczające zręby wszystkich systemów aksjologicznych.

Table of contents:

CONTENTS

Introduction 7
Chapter I. Historical Contexts 11
Antiquity 11
Middle Ages 24
Early Modern Period (16th-18th Century) 39
Ninetenth Century – Foundations of Modern Medicine 57
Twentieth century 72
Chapter II. The Matter of Values 85
Values and Their Role in Human Life 85
Concept of Values in Psychology and Pedagogy 89
Milton Rokeach’s Concepts of Values 93
Overview of Studies on Value of Health 100
Recognition of Health Value by Youth and Adults – Study Assumptions 121
Operationalisation of Notions 124
Study Procedure and Methods 125
Sample Selection and Study 127
Characteristics of Students and Their Parents 128
Choices of Values Based upon Milton Rokeach’s Value Survey. Health in the Hierarchy of Values 132
Choices of Values in Students 132
Choices of values in Parents 137
Coherence Between Value Systems of Parents and Their Children 142
Study Summary. Discussion of Results 146
Conclusions 157
References 161
Index of Tables and Figures 181

Place of publishing:

Kielce

Physical description:

182 s.

ISBN:

978-83-7133-943-1

Publisher:

Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach

Date issued:

2022

Identifier:

oai:bibliotekacyfrowa.ujk.edu.pl:7954 ; doi:10.25951/4761

Language:

angielski

Type:

księgarnia Wydawnictwa UJK

Format:

application/pdf