Object

Abstract:

Tomicus piniperda zajmujący dominującą pozycję pośród szkodników wtórnych w drzewosta nach z udziałem sosny, jest także gatunkiem, którego działalność przynosi szereg korzystnych zjawisk w odniesieniu do funkcjonowania ekosystemów i szeroko pojętej różnorodności biolo gicznej, co ma szczególne znaczenie w przypadku obszarów chronionych. Pomimo tego, że literatura dotycząca biologii, ekologii i dynamiki populacji tego gatunku jest bardzo bogata, zagadnienia dotyczące jego monitoringu w dalszym ciągu wymagają opracowania.
Przedstawiona w dysertacji całkowicie nieinwazyjna metoda umożliwia ocenę liczebności populacji T. piniperda na obszarach objętych ochroną ścisłą. Dane zebrano w latach 2021–2022 w lasach z udziałem Pinus sylvestris o różnej strukturze drzewostanu na obszarze Suchedniowsko-Oblęgorskiego parku krajobrazowego. Powierzchnie badawcze założono w różnej odle głości od brzegu drzewostanu. Ocenę liczebności populacji cetyńców w drzewostanach prze prowadzono na podstawie (1) oceny zasiedlenia drzew pułapkowych wykonanych z żywych, niezasiedlonych drzew oraz (2) zbioru pędów sosnowych uszkodzonych przez chrząszcze i opadłych na powierzchnię ziemi.
Do opisu liczebności populacji T. piniperda zastosowano regresję krokową postępującą. Z zestawu cech reprezentujących parametry zasiedlenia pni, cechy pni i siedliska istotny wpływ (p < 0,05) na całkowitą liczbę chodników macierzystych T. piniperda na pniach drzew pułap kowych ma: (1) liczba chodników macierzystych T. piniperda na szóstej 2.5% sekcji pnia (2) długość odcinka pnia o grubości kory większej od 7 mm oraz (3) struktura drzewostanu (jed 2 =0.9333) nogatunkowe lub mieszane drzewostany sosnowe). Model pozwala w 93% wyjaśnić zmienność całkowitej liczby chodników macierzystych T. piniperda na drzewach pu łapkowych. Średni względny błąd estymacji wynosi 20,1 %.
Proponowana metoda może stanowić uzupełnienie dla istniejących metod oceny gęstości populacji T. piniperda na przykład „metody wizualnej” w parkach narodowych i rezerwatach przyrody. Opracowana metoda jest szczególnie cenna w kontekście klimatycznym. Uzyskane dane umożliwiają przewidywanie skutków zmian klimatu na dynamikę liczebności populacji T. piniperda w zbliżonych do naturalnych i naturalnych ekosystemach leśnych wykształconych z udziałem sosny.


Tomicus piniperda, which occupies a dominant position among secondary pests of pine stands, is also a species whose activity leads to a number of favourable effects in relation to the func tioning of ecosystems and broadly defined biodiversity. This is of particular importance in the case of protected areas. Although there is rich literature concerning its biology, ecology and population dynamics, work still needs to be done on questions relating to the forecasting of the risk posed to tree stands by this species.
The fully non-invasive method presented here can be used to evaluate Tomicus piniperda L. population sizes in areas subject to strict protection. Data were collected in 2021–2022 in forests containing P. sylvestris, with different stand structures, in the Suchedniowsko-Oblęgor ski Landscape Park. The test areas were set up at different distances from the edge of the tree stand. The abundance of cetacean populations in stands was assessed on the basis of (1) the evaluation of the colonization of trap trees made from live, uncolonised trees, and (2) the col lection of pine shoots damaged by beetles and fallen to the ground.
Stepwise regression was used to describe the size of T. piniperda populations. From a set of features representing stem colonisation parameters, stem traits and habitat, the following had a significant effect (p < 0,05) on the total number of galleries of T. piniperda on stems: (1) the number of T. piniperda maternal tunnels in the sixth stem section covering 2.5% of the total length, (2) the length of the stem section with bark thickness greater than 7 mm, and (3) stand 2 =0.9333) of structure (homogeneous Scots pine stands). The model can explain 93% of the variability in the total number of T. piniperda galleries on trap trees. The mean relative error of estimation is 20.1%.
The proposed method can complement existing methods for assessing the population den sity of T. piniperda, for example, the "visual method" in national parks and nature reserves. The method developed is particularly valuable in the climate context. The obtained data allow pre dicting the effects of climate change on the population dynamics of T. piniperda in close to natural and natural forest ecosystems formed with pine.

Additional notes:

Zawiera ilustracje ; Zawiera bibliografię ; Streszcz. ang. ; Aneks

Identifier:

oai:bibliotekacyfrowa.ujk.edu.pl:10759

Computer catalogue:

click here to follow the link

Language:

pol

Degree name:

doktor

Date obtained:

13.12.2023

Degree grantor:

Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

Supervisor:

Borkowski, Andrzej

Reviewer:

Buczek, Alicja ; Gabryś, Grzegorz ; Kordan, Bożena

Field:

Dziedzina nauk ścisłych i przyrodniczych

Scientific disciplines:

Nauki biologiczne

Faculty:

Wydział Nauk Ścisłych i Przyrodniczych

Type:

rozprawa doktorska

Access rights:

tylko w Oddziale Informacji Naukowej

Publication status:

niepublikowana