Object

Alternative title:

Social competences of pupils of Youth Educational Centers and their determinants

Abstract:

Celem rozprawy doktorskiej było ustalenie poziomu kompetencji społecznych podopiecznych Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych oraz opis ich uwarunkowań w kontekście indywidualnym, rodzinnym i środowiskowym. Podjęta problematyka opiera się na przesłance, że złożona etiologia rozwoju kompetencji społecznych obejmuje zespół indywidualnych czynników psychologicznych, rodzinnych i środowiskowych oddziałujących na jednostkę. Interakcyjny model kompetencji społecznych według Anny Matczak definiuje kompetencje społeczne jako złożone umiejętności warunkujące efektywność radzenia sobie w określonego typu sytuacjach społecznych, które jednostka nabywa w toku treningu społecznego. Kontekst sytuacyjny zbioru elementarnych umiejętności społecznych wyznacza poziom kompetentnego działania, w którym cele osobiste jednostki nie wykluczają interesu społecznego. Proces rozwoju kompetencji społecznych następuje w toku naturalnego i zorganizowanego treningu społecznego, którego intensywność zależy od osobowości i temperamentu jednostki a efektywność od inteligencji emocjonalnej i społecznej. Interakcyjny model kompetencji społecznych obejmujący efektywność radzenia sobie w sytuacjach intymnych, ekspozycji społecznej oraz asertywności poszerzono o autorski model kompetencji społecznych, w którym ujęto empatię, samoocenę oraz radzenie sobie ze stresem. Przedstawionym badaniom przyświecało założenie, że poziom kompetencji społecznych podopiecznych Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych jest zróżnicowany w zależności od czynników indywidualnych, rodzinnych i środowiskowych.W pierwszym rozdziale części teoretycznej rozprawy omówiono rozbieżności definicyjne związane z pojęciem i strukturą kompetencji społecznych uwzględniając podstawowe składowe kompetencji w zakresie wiedzy, postaw i umiejętności jednostki. Podkreślono determinującą rolę inteligencji emocjonalnej i społecznej, poziomu empatii, asertywności oraz odporności na stres w kształtowaniu się kompetencji społecznych nabywanych w wyniku doświadczenia społecznego. W tej części pracy dokonano szczegółowej charakterystyki interakcyjnego modelu kompetencji społecznych według Anny Matczak w zakresie efektywności radzenia sobie w sytuacjach intymnych, ekspozycji społecznej, asertywności oraz opisano elementy składowe autorskiego modelu kompetencji społecznych: empatię, samoocenę oraz odporność na stres.
W drugim i trzecim rozdziale części teoretycznej pracy przeanalizowano wybrane teorie zaburzeń rozwoju społecznego i kompetencji społecznych wskazując na uwarunkowania indywidualne, rodzinne i środowiskowe oraz scharakteryzowano rolę Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych w systemie resocjalizacji w obszarze oddziaływań opiekuńczych, wychowawczych i terapeutycznych wobec podopiecznych.W części metodologicznej przedstawiono przedmiot i cele badań, problemy badawcze i hipotezy robocze, zmienne i wskaźniki badawcze, następnie omówiono zastosowane w badaniach metody, techniki i narzędzia badawcze, teren i sposób przeprowadzenia badań oraz sposób opracowania badań. Rozdział piaty rozprawy obejmuje część badawczą, która zawiera analizę statystyczną wyników badań ilościowych oraz opis i interpretację danych jakościowych uzyskanych na podstawie wywiadów pogłębionych z wychowankami i wychowawcami, a także poprzez analizę dokumentacji wychowanków Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych. Na podstawie zgromadzonego materiału badawczego sformułowano wnioski praktyczne mające na celu poprawę jakości oddziaływań opiekuńczych, wychowawczych i terapeutycznych wobec wychowanków. Zamieszczono również koncepcję własną rozwijania kompetencji społecznych, samooceny, empatii i odporności na stres podopiecznych Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych.Następnie zawarto podsumowanie wyników badań oraz wnioski wynikające z analizy materiału naukowego, które stanowić mogą wyraz refleksji pedagogicznej mającej zastosowanie w realizacji zajęć praktycznych w zakresie rozwijania kompetencji społecznych. W zakończeniu rozprawy doktorskiej zamieszczono: bibliografię, spis tabel, wykresów i rysunków oraz aneks, który zawiera zastosowane w badaniach wzory narzędzi badawczych.

The aim of the doctoral dissertation was to determine the level of social competences of pupils from Youth Educational Centers and to describe their conditions in the individual, family and environmental context. The issues raised are based on the premise that the complex etiology of social competence development includes a set of individual psychological, family and environmental factors affecting the individual.The interactive model of social competences according to Anna Matczak defines social competences as complex skills conditioning the effectiveness of coping with a specific type of social situations that an individual acquires in the course of social training. The situational context of the set of elementary social skills determines the level of competent action in which the personal goals of the individual do not exclude social interest. The process of developing social competences occurs in the course of natural and organized social training, the intensity of which depends on the personality and temperament of the individual, and effectiveness on emotional and social intelligence. The interactive model of social competences, including the effectiveness of coping in intimate situations, social exposure and assertiveness, has been expanded to include the original model of social competences, which includes empathy, self-esteem and coping with stress. The presented research was based on the assumption that the level of social competences of children of Youth Care Centers varies depending on individual, family and environmental factors. In the first chapter of the theoretical part of the dissertation, the definition discrepancies related to the concept and structure of social competences are discussed, taking into account the basic components of competences in terms of knowledge, attitudes and skills of the individual. The determining role of emotional and social intelligence, the level of empathy, assertiveness and stress resistance in shaping social competences acquired as a result of social experience was emphasized. In this part of the work, a detailed characteristics of the interactive model of social competences according to Anna Matczak in the field of effectiveness of coping in intimate situations, social exposure, assertiveness, and describes the components of the author's model of social competences: empathy, self-esteem and stress resistance. In the second and third chapters of the theoretical part of the work, selected theories of social development disorders and social competences were analyzed, indicating individual, family and environmental conditions, and characterized the role of Youth Educational Centers in the resocialization system in the area of ​​care, upbringing and therapeutic interactions with children. The methodological part presents the subject and objectives of the research, research problems and working hypotheses, research variables and indicators, followed by the research methods, techniques and tools used, research area and method of conducting research, and how to develop research. Chapter five of the dissertation covers the research part, which contains statistical analysis of quantitative research results as well as description and interpretation of qualitative data obtained on the basis of in-depth interviews with foster children and tutors, as well as by analyzing documentation of foster children of Youth Educational Centers. Based on the collected research material, practical conclusions were formulated to improve the quality of care, upbringing and therapeutic interactions with juveniles. There is also included the own concept of developing social competences, self-esteem, empathy and stress resistance for children of Youth Care Centers. Then, a summary of the research results and conclusions resulting from the analysis of scientific material are included, which may be an expression of pedagogical reflection applicable in the implementation of practical classes in the field of developing social competences. At the end of the doctoral dissertation there are: bibliography, list of tables, graphs and drawings as well as an annex which contains research tools templates used in the research.

Additional notes:

Zawiera bibliografię ; Zawiera ilustracje

Identifier:

oai:bibliotekacyfrowa.ujk.edu.pl:6109

Computer catalogue:

click here to follow the link

Language:

pol

Degree name:

doktor

Date obtained:

17.12.2020

Degree grantor:

Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

Supervisor:

Chrost, Sławomir (1967- ) ; Wojtkowiak, Monika. Promotor pomocniczy

Reviewer:

Fidelus, Anna Halina ; Stańkowski, Bogdan Wiesław

Field:

Dziedzina nauk społecznych

Scientific disciplines:

Pedagogika

Faculty:

Wydział Pedagogiki i Psychologii

Type:

rozprawa doktorska

Access rights:

tylko w Oddziale Informacji Naukowej

Publication status:

niepublikowana