Piotrkowskie Zeszyty Historyczne
Creator: Keywords:Druga wojna światowa ; antykomunistyczne podziemie ; infiltracja antykomunistycznych grup przetrwania ; Urząd Bezpieczeństwa
Abstract:Marian Sadowski „Dan”-„Dzida”/„Lot” był postacią złożoną. Biogram konspiracyjnej działalności radomskiego partyzanta rozpoczyna służba w Na-rodowej Organizacji Wojskowej, a następnie w szeregach Armii Krajowej, gdzie ukończył kurs podchorążych. W Armii Krajowej przeszedł szlak bo¬jowy 72 pułku piechoty. Po wkroczeniu Armii Czerwonej na ziemię radom¬ską na polecenie przełożonych wstąpił do Służby Ochrony Kolei, a następnie przeszedł do kompanii szturmowej Milicji Obywatelskiej. Jednak wobec na¬rastającego terroru władz komunistycznych po kilku miesiącach zdezertero¬wał z wymienionej szturmówki i wstąpił do tworzącego się w okolicach Szy¬dłowca oddziału Delegatury Sił Zbrojnych ppor. Henryka Podkowińskiego „Rena”-„Ostrolota”. Po rozwiązaniu tego oddziału stworzył z pozostałych w konspiracji żołnierzy własny patrol. Jego talent organizacyjny został do-strzeżony przez por. „Zagończyka”, który nakazał mu rozbudować oddział i przekazał dowództwo nad rejonem Radomia. W 1946 r. Marian Sadowski był dowódcą jednego z największych oddziałów partyzanckich Inspektoratu Zwią¬zek Zbrojnej Konspiracji wchodzącego w skład organizacji Wolność i Niezawi¬słość, działającego na terenie województwa kieleckiego. W chwili ujawniania się oddziałów ZZK ppor. „Dzida” był temu przeciwny i zgodził się na ujawnie¬nie swojego oddziału jedynie wskutek nacisku części swoich podkomendnych niechętnie ustosunkowanych do dalszego trwania w konspiracji. Kilka miesięcy po ujawnieniu się Marian Sadowski został aresztowany, a następnie zwerbowany na podstawie „materiałów kompromitujących” do współpracy z Urzędem Bez-pieczeństwa. Wówczas stał się jednym z najbardziej efektywnych agentów UB, zwalczających podziemie zbrojne w rejonie Radomia, Szydłowca i Wąchocka. Artykuł stanowi próbę analizy życia ppor. Mariana Sadowskiego, którego losy były dotąd w sposób wybiórczy opisywane. O ile działalność „Dzidy” w sze-regach WiN była pobieżnie znana i przedstawiona, o tyle działalność agen¬turalna na rzecz UB i jej wpływ na podziemie niepodległościowe nie została w ogóle opisana. Artykuł ma na celu ukazanie złożonych losów konspiracji powo¬jennej. Próba zrozumienia działalności Mariana Sadowskiego stanowiła motyw przewodni podjęcia pracy badawczej nad losami tego radomskiego partyzan¬ta. Wnikliwa kwerenda dokumentów UB umożliwiła odkrycie nowych faktów z działalności ppor. Mariana Sadowskiego „Dzidy”.
Place of publishing: Physical description: ISSN: Publisher:Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego. Filia w Piotrkowie Trybunalskim
Date issued: Identifier: Language: Is part of:Piotrkowskie Zeszyty Historyczne
Has part: Type: Access rights: License: Format: