orzeł biały polski ; orzeł czarny dwugłowy rosyjski ; herb Królestwa Polskiego ; motyw wanitatywny ; ścięta kolumna ; Królestwo Polskie ; Cesarstwo Rosyjskie ; Aleksander I ; Mikołaj I ; Stanisław Kostka Potocki
Abstract:
Niniejsze rozważania stanowiły próbę wskazania na możliwość podjęcia i rozwoju analiz dotyczących symboliki Królestwa Polskiego jako systemu znaków określających jego odrębność i tożsamość, ukazania jej różnych form i treści. Dominowały w nich refleksje dotyczące motywu orła białego i orła rosyjskiego widocznych w dokumentach urzędowych i innych źródłach, głównie dziełach graficznych. Ikonografia i litery ozdobne występujące w księgach zawierających protokoły Rady Stanu, dokumentach i przestawieniach graficznych powstających na różne potrzeby urzędowe stanowiły efekt przekonania elit władzy o estetyce oraz obrazie jako istotnym czynniku budowania prestiżu państwa. Sztuka jako narzędzie komunikacji była wykorzystywana nie tylko w kontaktach ze społeczeństwem, lecz także w urzędowym obiegu wewnętrznym. Rządzący wyobrażali ją sobie jako sposób komunikacji, który będzie czytelny zarówno dla elit władzy, jak i szerszych grup społecznych. W ikonografii protokołów posiedzeń Rady Stanu Królestwa Polskiego widoczne było stosowanie symboli akceptowanych przez carów Rosji jako królów Polski. Na ich stronie tytułowej występował wizerunek orła polskiego na tle rosyjskiego. Istniało jednak wiele sfer graficznych, na których pojawiał się jedynie orzeł polski. Były nimi ordery, medale wybite z okazji obrad sejmowych, patenty oficerskie, niektóre mapy pocztowe, modernizowane budynki. Orzeł polski stanowić mógł symbol aspiracji do pełnej suwerenności państwa. W sztuce Królestwa występowało wiele wątków stanowiących świadectwo starcia, rywalizacji i napięć pomiędzy tradycjami polskimi wiążącymi się z dziejami Rzeczypospolitej i Księstwa Warszawskiego z rosyjskimi. Widoczne było z jednej strony przywiązanie i chęć zachowania własnych rozwiązań ustrojowych, a z nimi ich znaków i symboliki, z drugiej natomiast otwartość na rosyjskie projekty i propozycje polityczne, traktowane jako obce i wymuszone, a tym samym towarzyszącą im ikonografię. Istotny element symboliki państwowej stanowiły panoplia. Były one dowodem silnej pozycji armii i militariów w wyobrażeniu państwowości. Oprócz symboliki wojskowej pojawiło się wiele motywów dotyczących kruchości życia, obecności śmierci, nieuchronności przemijania, nieprzewidywalności i goryczy ludzkich losów. Te uniwersalne refleksje towarzyszyły symbolice władzy administracyjnej i uznaniu dla dzieł militarnych.
Spis treści
Artykuły
11Tomasz Świątkowski (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Łuk i łucznictwo w wybranych kulturach starożytności
35 Klaudia Rogowska (Uniwersytet Warszawski), „Czyli żyje? Czyli umarł?”. Problem ucieczek żon i mężów w świetle ogłoszeń publikowanych w „Gazecie Warszawskiej” w latach 1775–1780
49 Anna Łysiak-Łątkowska (Uniwersytet Gdański), Wezuwiusz i Etna w relacjach Stanisława Kostki Potockiego, Juliana Ursyna Niemcewicza, Stanisława Staszica
69 Alicja Kulecka (Uniwersytet Warszawski), Wokół symboliki państwowej Królestwa Polskiego. Ikonografia i pismo ozdobne w dokumentach urzędowych okresu konstytucyjnego oraz innych źródłach (1815–1830)
103 Robert Stępień (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), Pokasacyjne losy ostatnich zakonników z klasztoru Benedyktynów na Świętym Krzyżu
143 Mariusz Nowak (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Próby odbudowy księgozbioru Biblioteki Ordynacji Myszkowskiej przez Aleksandra Wielopolskiego
161 Daniel Kiper (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II), Figuralne motywy winietowe w polsko-amerykańskich pismach periodycznych przełomu XIX i XX wieku
187 Piotr Szlanta (Uniwersytet Warszawski), Nielubiany cesarz. Obraz Wilhelma II w karykaturze polskiej początku XX wieku
201 Aleksandra Zawadzka (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Lincze w Teksasie na przełomie XIX i XX wieku jako spektakle kulturowe
237 Stanisław Boridczenko (Uniwersytet Szczeciński), Wiedza o przeszłości a wczesnosowiecki system oświaty. Zarys problematyki
259 Jerzy Gapys (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Zbigniew Kowalczyk, Tercjarstwo w dekanacie radoszyckim 1918–1939
277 Henryka Ilgiewicz (Instytut Badań Kultury Litwy), Wojewódzki Komitet Uczczenia Pamięci Marszałka Józefa Piłsudskiego w Wilnie (1935–1939)
315 Witold Jarno (Uniwersytet Łódzki), Józef Lewszecki (1869–1939) – tytularny generał brygady. Zarys biografii
347 Katarzyna Ryszewska (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Jan Bartys (1909–1940) – obiecujący archeolog, zamordowany w Katyniu
369 Kamil Weber (Centralne Muzeum Jeńców Wojennych), Nicolas Levi (Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych Polskiej Akademii Nauk), Żołnierze armii japońskiej w sowieckiej niewoli po zakończeniu II wojny światowej
405 Anita Młynarczyk-Tomczyk (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Między nauką a polityką. „Polskie Tysiąclecie” w audycjach Polskiego Radia z lat 1960–1966/67
Materiały źródłowe
439 Tadeusz Mielczarek (Stowarzyszenie „Rodzina Policyjna 1939 r.” w Kielcach), Edyta Majcher-Ociesa (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Nieznana relacja o pobycie Polaków w Iraku
Artykuły recenzyjne i recenzje
451 Tomasz Świątkowski (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Jak łucznik łucznikowi, czyli dlaczego historiografia potrzebuje metodologii eksperymentalnej – notatki na marginesach książek Jakuba Juszyńskiego
463 Przemysław P. Szpaczyński (badacz niezależny, Zielona Góra), Spór o „rokosz Zebrzydowskiego” (1606–1607)
499 Wojciech Iwańczak, W poszukiwaniu lepszego świata, czyli prawdy i nieprawdy o husytyzmie, Kraków: Avalon, 2021– Piotr Kardyś (Polskie Towarzystwo Historyczne, oddział w Skarżysku-Kamiennej)
503 Meteorologia czy astrometeorologia? Rozważania na marginesie książki Anny Lawrence- Mathers Medieval Meteorology: Forecasting the Weather from Aristotle to the Almanac, Cambridge: Cambridge University Press, 2020 – Sylwia Konarska-Zimnicka (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach)
Życie naukowe
513 Uroczyste seminarium w Instytucie Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach – Edyta Majcher-Ociesa (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Anita Młynarczyk-Tomczyk (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach)
517 Konferencja „Ludzie Katedry”, Kielce, 15 września 2021 roku – Karolina Lisowska (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), Klaudia Strojwąs (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach)
In memoriam
525 Profesor Wiktoria Śliwowska (26 czerwca 1931 – 27 grudnia 2021) – Wiesław Caban (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach)
537 Zasady przyjmowania tekstów do druku i procedury recenzowania obowiązujące w „Almanachu Historycznym”
Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach
Date issued: Identifier: Language: Is part of: Has part: Type: Access rights: