Instytucjonalizacja bezpieczeństwa Unii Europejskiej w kontekście obecnych i przyszłych zagrożeń
Creator: Keywords:bezpieczeństwo UE ; bezpieczeństwo międzynarodowe ; instytucje bezpieczeństwa
Abstract:
W monografii przedstawione zostały główne założenia dotyczące koncepcji bezpieczeństwa Unii Europejskiej z podziałem na obszar bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego. Unia Europejska ma złożoną strukturę. W jej ramach funkcjonują różnorodne instytucje i agencje, w kompetencjach których znajduje się sektor bezpieczeństwa. Samo pojęcie bezpieczeństwa nie jest jednoznaczne i na jego postrzeganie wpływa wiele czynników. Jednym z najważniejszych jest „zmiana”. Globalna zmiana jest koncepcją wieloznaczną, która oznacza nowe wyzwanie dla bezpieczeństwa światowego. Znajomość potencjalnych zagrożeń i identyfikacja trendów, które manifestują się w obecnym środowisku bezpieczeństwa, jest niezwykle ważna dla zrozumienia „nowego ładu międzynarodowego”, do którego zmierza ludzkość. System instytucjonalny UE jest bardzo rozbudowany i poszczególne instytucje oraz agencje obejmują w zasadzie każdy rodzaj i wymiar bezpieczeństwa. Rozwój instytucji UE w obszarze bezpieczeństwa był tożsamy ze zmieniającym się środowiskiem bezpieczeństwa. Wiele istniejących już instytucji czy agencji stale uzupełnia swoje kompetencje, ponieważ bardzo często zmieniają się nie same zagrożenia, lecz środowisko, w którym są one aktywne. Współcześnie coraz częściej przestępczość zorganizowana przenosi się z przestrzeni tradycyjnej do cyberprzestrzeni. W przyszłości będzie to jedno z największych wyzwań w zakresie bezpieczeństwa zarówno wewnętrznego, jak i zewnętrznego. Dodatkowo problemem, z którym trzeba się będzie zmierzyć, będzie kontrola i nadzór nad nowymi technologiami, w szczególności nad sztuczną inteligencją. Z jednej strony sztuczna inteligencja może stanowić potężne narzędzie do zwalczania przestępczości, oferując ogromne zdolności dochodzeniowe dzięki analizie dużych ilości informacji oraz wykrywaniu w nich prawidłowości i anomalii. Z drugiej zaś strony, jeśli znajdzie się w rękach przestępców, może być wykorzystywana do łamania prawa. Inne, bardziej futurystyczne dylematy dotyczące sztucznej inteligencji związane są z obawą przed nią samą. Wymienione powyżej aspekty zostały przeanalizowane również pod kątem skuteczności instytucji UE w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa.
Spis treści
Wykaz skrótów 7
Wstęp 17
ROZDZIAŁ 1. UNIA EUROPEJSKA JAKO ORGANIZACJA KSZTAŁTUJĄCA BEZPIECZEŃSTWO W EUROPIE
1.1. Zmiana w kreowaniu europejskiego środowiska bezpieczeństwa 33
1.1.1. Wpływ nowych technologii na zmiany cywilizacyjne 39
1.1.2. Zmiany demograficzne – starzenie się społeczeństwa 45
1.1.3. Migracja 49
1.1.4. Zmiany klimatyczne 54
1.2. Unia Europejska a bezpieczeństwo europejskie 59
1.3. Główne współczesne zagrożenia bezpieczeństwa UE 72
ROZDZIAŁ 2. BEZPIECZEŃSTWO WEWNĘTRZNE UNII EUROPEJSKIEJ
2.1. Geneza współpracy w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych 103
2.2. Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości 107
2.2.1. Karta praw podstawowych Unii Europejskiej 116
2.2.2. Strefa Schengen 121
2.2.3. Europejska strategia bezpieczeństwa wewnętrznego 123
2.3. Instytucje bezpieczeństwa wewnętrznego 126
2.3.1. Parlament Europejski – Komisja Wolności Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (LIBE) 128
2.3.2. Rada Unii Europejskiej – sprawiedliwość i sprawy wewnętrzne 131
2.3.3. Komisja Europejska i podległe jej instytucje bezpieczeństwa 133
2.3.4. Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) – Sekcja Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Obywatelstwa (SOC) 149
2.3.5. Komitet Regionów – Komisja Obywatelstwa, Sprawowania Rządów, Spraw Instytucjonalnych i Zewnętrznych (CIVEX) 153
2.3.6. Europejski Inspektor Ochrony Danych (EIOD) 159
2.4. Agencje UE 164
2.4.1. Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA) 167
2.4.2. Agencja Unii Europejskiej ds. Współpracy Wymiarów Sprawiedliwości w Sprawach Karnych (Eurojust) 172
2.4.3. Agencja Unii Europejskiej ds. Cyberbezpieczeństwa (ENISA) 176
2.4.4. Agencja Unii Europejskiej ds. Zarządzania Operacyjnego Wielkoskalowymi Systemami Informatycznymi w Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości (eu-LISA) 179
2.4.5. Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej (Frontex) 183
2.4.6. Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu (EASO) 186
2.4.7. Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (EMCDDA) 188
2.4.8. Europejski Instytut ds. Równości Kobiet i Mężczyzn (EIGE) 192
2.4.9. Agencja Unii Europejskiej ds. Szkolenia w Dziedzinie Ścigania (CEPOL) 194
2.4.10. Agencja Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania (Europol) 196
ROZDZIAŁ 3. BEZPIECZEŃSTWO ZEWNĘTRZNE UNII EUROPEJSKIEJ
3.1. Geneza współpracy w zakresie bezpieczeństwa militarnego po II wojnie światowej 207
3.2. Od wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa do unii obronnej 213
3.3. Instytucje i jednostki bezpieczeństwa zewnętrznego 228
3.3.1. Europejska Agencja Obrony (EDA) 229
3.3.2. Centrum Satelitarne UE (SatCen) 236
3.3.3. Instytut Unii Europejskiej Studiów nad Bezpieczeństwem (EUISS) 237
3.3.4. Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa (KPiB) 238
3.3.5. Komitet Wojskowy Unii Europejskiej (EUMC) 241
ROZDZIAŁ 4. BEZPIECZEŃSTWO UNII EUROPEJSKIEJ – ZAGROŻENIA I WYZWANIA PRZYSZŁOŚCI
4.1. Współczesne środowisko bezpieczeństwa UE 245
4.2. Wyzwania w obszarze bezpieczeństwa UE 250
4.3. Bezpieczeństwo UE a relacje z NATO 255
4.4. Cyberprzestrzeń i jej znaczenie dla bezpieczeństwa przyszłości 263
4.4.1. Skuteczność UE w walce z cyberprzestępczością 265
4.4.2. Agencje ds. zwalczania cyberprzestępczości i ich skuteczność 272
4.4.3. Sztuczna inteligencja a bezpieczeństwo przyszłości 292
Zakończenie 305
Bibliografia 313
Spis tabel i schematów 341
Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach
Date issued: Identifier: Language: Type: Access rights:tylko w Oddziale Informacji Naukowej
Format: